hava hesapları
Dalis öncesinde yapmamiz gereken dalis planina uygun olarak harcayacagimiz hava miktarini hesaplamak için asagidaki islemler uygulanir.
Örnek olarak 20m.'ye 21 dk.'lik bir dalis planliyoruz.Öncelikle bilmemiz gereken sabit, normal olarak bir kisinin dakikada ne kadar hava tüketecegidir.Bu deger, deniz seviyesinde 25 lt./dak.'dir ve derine inildikçe degisen basinca bagli olarak, o derinlikteki ortam basinci ile çarpilmalidir. Örnegimizde 20m.'deki ortam basinci 3 bar'dir ve bu derinlikteki dakikadaki hava tüketimi:
25 lt./dak. x 3 = 75 lt./dak.'dir.
Bu demektir ki 20 m. derinlikte, bir dalici dakikada 75 lt. hava harcar.
Ikinci bilmemiz gereken deger ise, hava kaynagimiz yani tüpteki hava miktari.Örnek olarak 10lt.'lik kati hacmine sahip bir tüp içinde, 200 bar basinçta hava varsa, bu tüpteki havanin hacmi:
Tüpteki hava hacmi=Tüpün kati hacmi x Içindeki havanin basinci
olarak hesaplanir ki örnegimiz için bu deger;
10 x 200 = 2000 lt. hava demektir.
Bu durumda kabaca, inis ve çikislardaki degisen derinlikler gözönünde bulundurulmadan sözkonusu tüpteki hava bize ;
2000 lt. / 75 dak./lt. = 26,6 dak. yeter.
Simdi bir de, inis ve çikislarda degisen basinçlari, dolayisiyla degisen dakikadaki hava harcama miktarlarini gözönüne alarak hesabimizi yapalim. Bunun için gereken iki sabit inis ve çikis hizlarimizdir.Scuba dalicilari için inisteki maksimum hiz 25 m./dak.'dir.Çikista ise maksimum 10 mt./dak.'dir. Hesaplarimizda inis ve çikis hizlarimizi sabit olarak kabul edecegiz ve bu nedenle degisen her derinlikte tek tek hava hesabi yapmak yerine indigimiz derinligi ikiye bölerek ortalama derinligi hesaplayip, bu derinlikteki hava sarfiyatini gözönüne alacagiz.
Buna göre, iniste kullanilacak hava hesabi için ortalama derinlik,
20 / 2 =10 mt.dir. Bu derinlikte basinç 2 bar ve ortalama hava tüketimi ise
2 x 25lt./dak. = 50 lt./dak.'dir.Iniste harcadigimiz zaman ise ortalama 25 mt./dak. inis hizindan hesaplanarak, 20 mt. / 25 mt./dak.=0,8 dak. olarak bulunur.Demek ki biz iniste 0,8 dakika boyunca, dakikada 50 lt. hava sarfediyoruz.Bu da, 0,8dak. x 50 lt./dak.=40 lt. hava, iniste toplam harcadigimiz havayi verir.
Çikista kullanilacak hava hesabi için ortalama derinlik, yine 20 / 2 =10 mt.dir. Bu derinlikte basinç 2 bar ve ortalama hava tüketimi ise 2 x 25 lt./dak.=50 lt./dak.'dir. Çikista harcadigimiz zaman ise ortalama 10 mt./dak. çikis hizindan hesaplanarak, 20 mt. / 10 mt./dak.=2 dak. olarak bulunur.Demek ki biz çikista 2 dakika boyunca, dakikada 50 lt. hava sarfediyoruz.Bu da,
2dak. x 50 lt./dak.=100 lt. hava, çikista toplam harcadigimiz havayi verir.
Maksimum derinlikteki hava tüketimimiz için, derinlik 20mt.,dolayisiyla ortam basincimiz 3 bar'dir.Buradaki hava tüketimimiz, 3 x 25 lt./dak.= 75 lt./dak. olur.Dalisimizi 21 dak. olarak planlamistik ve bunun yaklas.k 0,8 dak.lik süresi inis için kullanilmisti.Demek ki 21 - 0,8 = 20,2 dak.'lik süre maksimum derinlikte geçen süreyi verir. 75 lt./dak. x 20,2 dak.= 1515 lt. havayi da maksimum derinlikte harcariz.Inis , çikis ve maksimum derinlikteki harcadigimiz toplam havayi bulmak için hepsini topladigimizda.
Toplam Hava Sarfiyati= 100 + 40 + 1515 = 1655 lt. olarak bulunur.
Bu hava tüpte çikista acil durumda kalmasi gereken 50 bar'lik hava disindaki, yani 150 bar'lik kisma karsilik gelecek hava oldugundan, kurulacak oranti ile sarfedecegimiz hava; 1655 / 150 x 200 = 2206 lt. olarak bulunacaktir ki bizim tüpümüzdeki 2000 lt.'lik hava ile bu dalis gerçeklestirilemez.